Napoleon

De franse kok Nicolas Appert

Blikslager

Blikfabriek 19e eeuw

Waarom blik?

In de Zaanstreek stond in de 19e eeuw één van de grootste blik-industrieën van Nederland. Op dit moment staat er nog 1 werkende blikfabriek: Zaanlandia. Een familiebedrijf dat in 1907 begon bij Franciscus Wilhelmus Kriek. Lees de interessante familiegeschiedenis van dit prachtige bedrijf!

Zaanser kan het niet!

Zaans Blik

Blik is dus heel Zaans. Blikken waren nodig om de cacaopoeders van de cacao-industrie, de koeken, chocolade en het beschuit van Verkade te verpakken.

In de 19e eeuw stonden er zo’n 23 blikfabrieken in de Zaanstreek. Alle blikfabrieken zijn opgeheven of uitgeweken naar het buitenland omdat arbeidskracht in Nederland te duur is geworden.

Op dit moment is er nog maar één blikfabriek over, dat is blikfabriek Zaanlandia. Zij maken vooral luxe blikken. Het is al vele generaties het familiebedrijf van de familie Kriek en heeft, met meer dan 100 jaar historie, het predicaat ‘Hofleverancier’!  Mooi toch? 

 

Wie heeft blik uitgevonden?

De geschiedenis van blik begint rond 300 voor Christus al. In die tijd werd tin uit Cornwall geëxporteerd naar Syrië. We weten dat er met tin beklede vaten hebben bestaan omstreeks 23 na Christus. In de eeuwen daarna is deze vertinning verder verbeterd, maar het was de Franse generaal Napoleon die er in 1795 een flinke impuls aan gaf.

Napoleon loofde in 1795 een geldprijs van 12.000 francs uit voor degene die iets zou uitvinden om voedsel langer houdbaar te houden. Hij had daarmee een militair doel voor ogen, want zijn soldaten moesten ook tijdens lange veldtochten en onder moeilijke omstandigheden goed te eten krijgen. De prijs werd pas vergeven in 1809, aan de Franse kok Nicholas François Appert. Hij had een methode uitgevonden om gekookte groenten luchtdicht en bacterievrij te verpakken in glazen potten. Dat was slim bedacht, maar de uitvinding kende een minpunt – of moeten we zeggen breekpunt? De glazen potten waren niet zo bruikbaar voor soldaten op veldtocht.

 

Niettemin werd de uitvinding door de Fransen bestempeld als militair geheim. Het lekte echter snel uit naar de Britten. In 1810 vroeg de Engelsman Peter Durance – what’s in a name – patent aan op een methode om gesteriliseerde groenten in blik te verpakken. Mede daardoor wonnen de Engelsen vijf jaar later de beroemde slag bij Waterloo. Hun soldaten waren gevoed met rantsoenen uit blik.

In 1860 was ingeblikt voedsel algemeen gebruik. Door het toepassen van speciale laksoorten konden corrosieverschijnselen (roest) vermeden worden.

Geschiedenis

In 1860 was ingeblikt voedsel algemeen gebruik. In die tijd gebruikte men een hamer om het blik op de gewenste dikte te slaan. Omdat dit zeer tijdrovend was, werden er walsmachines uitgevonden die dit proces over konden nemen. Ze werkten sneller en nauwkeuriger. Met mechanische walsen kon blik goedkoper geproduceerd worden en vanwege die lage kostprijs op vele manieren worden toegepast.

Door het toepassen van speciale laksoorten konden corrosieverschijnselen (roesten) vermeden worden.

Hoe wordt blik gemaakt?

In de volksmond wordt de term 'blik' gebruikt om dun verpakkingsmateriaal (conservenblik) of de buitenkant van een auto mee aan te duiden. Blik is heel dun gewalst plaatstaal (minder dan 1 millimeter). Vroeger gebruikte men een hamer om het blik op de gewenste dikte te slaan. Omdat dit zeer tijdrovend was, werden er walsmachines uitgevonden die dit proces over konden nemen. Ze werken sneller en nauwkeuriger.  Kijk voor meer informatie op de website Zaanlandia.

Sterk of vormbaar

Je kunt blikverpakkingen opdelen in twee groepen: blik dat is geproduceerd voor sterkte of juist voor de vormbaarheid. Zeer sterke blikverpakkingen zijn geschikt voor voedingsmiddelen, terwijl de zachtere stalen geschikter zijn voor gevormde blikken zoals de boven- en onderzijden van spuitbussen en drankblikjes.